Archief:

15 - 03 - 2020 - Veel zaken uit ’40-’45 voor Inrichting ‘oorlogszolder’

Vorig jaar deed de Aldheidkundige Feriening Warkums Erfskip een oproep in deze krant om zaken die stammen uit of te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog aan het museum beschik- baar te stellen voor de inrichting van een 'oorlogszolder' in het voormalige stadhuis van onze stad.

Daar is respons op gekomen. In de eerste plaats kwam er een fiks aantal foto's van het kamp van de Arbeidsdienst, dat tijdens de oorlog gevestigd werd op het terrein waar nu ons Oppedijk van Veenpark ligt (de naam is ook een herinnering aan de burgervader van onze gemeente in de oorlog) in de nabijheid van Nij Mariënacker. Dit kamp was destijds in geheel Nederland bekend. In de bioscopen werd in die oorlogsjaren een hier geschoten propagandafilm over dat fenomeen vertoond in het bekende Polygoon-journaal. In de aanhef wordt duidelijk vermeld dat het hier om het kamp in Workum gaat. De naam van het kamp was 'It Romme Fjild.' De - meestal jonge - mannen die er waren 'geïnterneerd' moesten onder andere het drooggelegde strand in cultuur brengen, waar- van fraaie beelden zijn te zien de 'arbeiders' schopgeschouderd marcherend door de stad. Ook ziet men het hele contingent als bij een appèl op de Markt staan, waarbil luid en duidelijk het lied Je moet niet huil nie, je moet niet treur nie' hoorbaar is. Wie de 'stills' van enkele scènes beziet kan mogelijk onder de toeschouwers Workumers herkennen. Het merendeel van deze foto's is al eens in Nij Mariënacker te zien geweest.

Er werd een aantal distributiebonnen ontvangen; uit de datum ervan blijkt dat na de oorlog de distributie nog lang niet voorbij was; een mooi tijdsbeeld dus. Ook werd een volledig intact doosje lucifers - met de banderol er nog om - ontvangen, vermoedelijk afkomstig uit een Zweeds hulppakket. Een andere inwoner leverde een telegram van een Workumer aan een geëmigreerd

familielid in Canada dat in 1944 via het Rode Kruis werd verzonden. Daarin werd melding gedaan van het overlijden in 1944 in het Heitelân van de dierbare moeder van de geadresseerde.Overigens kreeg die geadresseerde van toen pas vele jaren later te horen, in de jaren zeventig, toen hij uit Canada over was voor de begrafenis van zijn oudere zus, dat het telegram in 1944 het overlijden had aangekondigd van zijn grootmoeder, die hij altijd voor zijn moeder gehouden had. De vrouw voor wie hij nu – jaren ‘70 - was teruggekomen, was niet zijn oudere zuster, zoals hij haar altijd had beschouwd, maar in werkelijkheid zijn moeder. Zij was op de jonge leeftijd van 17 jaar zwanger geraakt van haar werkgever, een goed bij kas zittende boer, die de gevolgen van zijn dadendrang niet wenste te dragen. Bovendien was de vader van het meisje bij hem als arbeider in dienst. Als er stampij over werd gemaakt, wist men wel hoe dat zou uitpakken... Het kind werd dus in het gezin van pake en beppe opgenomen en had tot dan nooit anders geweten of dat waren zijn vader en moeder.

Tenslotte kwam er een foto van iemand, waarop op 17 april 1945 - een dag na de bevrijding van Workum door de Canadezen - een geallieerde militair bij een legervrachtauto poseert. Ook is dezelfde auto op dezelfde plaats te zien, waarop dan de echtgenote van deze militair te zien is. Dat maakt nieuwsgierig. Welnu, de foto is gemaakt ter hoogte van het Sleeswijckhuis aan het Noard. De militair in kwestie is Klaas de Vries, zo bleek uit de bijgeleverde informatie. Hij is geen Workumer, maar was gehuwd met een Workumer schone: Lena Visser, wier ouders daar een winkel in van alles en nog wat dreven. Lena was trouwens een goede vriendin van Geeske Feenstra, later gehuwd met de leidekker Jo Vermeulen, dit terzijde voor insiders.

Klaas de Vries huwde op 3 augustus 1938 in Workum Lena Visser en slaagde erin in de oorlog Engeland te bereiken. Daar nam hij dienst bij de RAF. Maar in april 1945 nam hij de gelegenheid te baat om na zoveel jaar zijn vrouw en kind, die bij haar ouders waren ingetrokken, weer te zien. Tegenwoordig winkeliert Johan van der Goot daar, met zijn hengelsport- en campingwinkel. Tevens kwam er een 'nijsgjirrige' foto van onze oud-stadgenoot, wijlen Roelof Ybema, de man die als dwangarbeider tussen twee fronten terecht kwam. Hij werd als jongeman opgepakt in Workum. Via kamp Amersfoort kwam hij uiteindelijk terecht in Letland, waar hij dwangarbeid voor de Duitsers moest verrichten. Toen Letland door de Russische legers was bevrijd, werd hij naar een (straf)kamp van de Russen in de Oeral overgebracht. Hij keerde pas in december 1945 in Workum terug. De bewuste foto laat Roelof Ybema zien met enkele lotgenoten in een kamp. Buiten deze oorlogsherinneringen kreeg het museum onlangs een tiental rouwbrieven daterend uit de periode circa 1870-1965. Het betreft hier overlijdensberichten, veelal van inwoners van It Heidenskip en omgeving. Ze zijn een mooie bron van informatie voor stamboomonderzoekers cum suis.
Natuurlijk houdt Warkums Erfskip zich graag aanbevolen voor zaken - ook verhalen - betreffen- de Workum en de Workumers. Telefoon Warkums Erfskip 0515- 543208. (JPDHzn)
Bron: workumer krant FRISO