Archief:

02 - 02 - 2011 - Nieuw wapen voor dito gemeente

Fryske Rie foar Heraldyk rondt ontwerp af

Jacob Bouwhuis

Al ver voor de herindeling heeft de Fryske Rie foar Heraldyk zich gebogen over het ontwerpen van een nieuw gemeentewapen, vlag en wimpel voor de nieuwe gemeente Súdwest Fryslân. Het ontwerp werd via een ingezon­den stuk gepresenteerd aan de gemeenteraad en ging vergezeld van de volgende tekst. 'Bij de samenvoeging van gemeenten wordt gekeken naar de wapens van de samenstellende delen. De wapens van de vijf gemeenten zijn echter zo divers, dat een samenvoeging van onderdelen van de oude wapens een kermis zou opleveren. Zo'n wapen wordt te druk en te overladen. Als we kijken naar de oude wapens valt ons op dat ze zo eenvoudig zijn. Evenwichtig en mooi om naar te kijken. Zo moet het nieuwe wapen ook worden: eenvoudig en toch herkenbaar,"

"We hebben omgezien naar een symbool dat voor alle vijf ge­meenten moet gelden. We zouden daarvoor een ster kunnen kie­zen, maar omdat dit symbool vaker wordt gebruikt om samen­stellende delen te vertegenwoor­digen (zie naar de vlag van Europa en de Verenigde Staten, of de Nederlandse Antillen), heb­ben we voor de ruit gekozen. De ruit is in de wapenkunde een rechtssymbool. In oude Friese wapens komt hij voor in het wapen van de families Walta en Heerema (Tsjerkwert) en in het gemeentewapen van Menaldu­madeel.

Adellijke en eigenerfdenfamilies voerden dit teken om te laten zien dat ze recht hadden op het grietmansambt. Een gemeente is een rechtspersoonlijkheid en het grondgebied was in de tijd van de grietmannen (vóór 1795) een rechtsgebied met een eigen grie­tenijgerecht."

"De ruit kan ook een teken zijn van het grondgebied zelf. in oude tijden werd bij de verkoop van een stuk land een ruitvormige zode uitgestoken en aan de nieu­we eigenaar overhandigd.

De ruit spreekt hier dus van het grondgebied zelf. Voor elke gemeente hebben we één ruit gekozen. De vijf ruiten staan zo in het schild, dat ze elkaar raken of aanstoten en geplaatst zijn in een bijzondere vorm: één boven, één onder en drie in het midden. Doordat ze elkaar aanstoten zijn ze aan elkaar verbonden. Zo grenzen alle gemeenten aan elkaar, ook in hun nieuwe wapen. Zelfs geografisch kunnen ze geduid worden: de bovenste is Wûnseradiel, de linkse Nijefurd, de middelste Bolsward, de recht­se Sneek en de onderste Wym­britseradiel.

Zo'n nieuw wapen behoort inge­bed te zijn in de historie. In de eerste instantie hebben we geke­ken naar het wapen van het oude Westergo, waarvan alle gemeen­ten die de nieuwe gemeente Súdwest Fryslân vormen van de middeleeuwen tot aan 1795 deel uit maakten. De kleuren van dat oude wapen zijn zilver en blauw. De kleurkeuze voor het wapen van de nieuwe gemeente is dus niet zo moeilijk geweest; even­eens zilver en blauw, verwijzend naar het eens zo grotere geheel. Westergo is eens, om een betere bestuurbaarheid te verkrijgen, in 'delen' verdeeld en nu krui­pen deze delen weer bij elkaar tot een groter geheel, in feite zui­delijk Westergo."

"Een wapen moet uniek zijn en toch iets uitstralen van zijn plaats in Nederland. Een blauw wapen met vijf zilveren ruiten zou ook kunnen gelden voor een gemeente in een andere provin­cie van ons land. Daarom is er voor gekozen om in de rechter­helft van het schild de Friese halve adelaar te plaatsen, om de Friese identiteit van de gemeen­te mee aan te duiden. Het is toe­vallig dat in de gemeentewapens van Sneek en Wymbritseradiel, maar ook in het oude stadswapen van Workum en in het dorpswa­pen van Parrega de Friese halve adelaar staat. De halve adelaar stamt uit de tijd dat Fryslân teza­men met de andere provincies deel uitmaakte van het Duitse keizerrijk. De grietmannen spra­ken hier recht in naam van de keizer en als symbool hiervan plaatste men de helft van 's kei­zers dubbelkoppige adelaar naast hun persoonlijk of familie­wapen. De halve adelaar is dus verbonden met de grietenij en de grietman. Omdat dit wapendier in meer dan de helft van de eigen­erfdenwapens in Friesland voor­komt, heet hij in de heraldiek de Friese halve adelaar. Hij is altijd geheel zwart op een gouden ach­tergrond. Samen, de Friese halve adelaar, zwart op goud en de vijf zilveren ruiten op blauw, vormen ze een smaakvol geheel, ge­plaatst onder de Friese grietenij-kroon," zo vindt de Fryske Rie foar Heraldyk. In de vlag en wim­pel komt de idee van de vijf rui­ten terug en is tevens gekozen voor de kleuren blauw, zilver, zwart en geel.

Bron: Workumer Krant Friso