Archief:

21 - 12 - 2010 - Molenstichting optimistisch naar 2011

Jan Pieter Dykstra

"Graech wol ik, mei ut namme fan de kollegae, efkes it bestjoer fan us Stifting in grutte fear yn 'e broek stekke. Se binne altiid tige warber en hawwe de saak goed foarinoar. As der wat is, wy hoege mar in seintsje te jaan en it komt foar de hearen." Met deze opmerking aan het bestuur van de Molenstichting Nijefurd geuit door een der vrijwillige mole­naars tijdens het 'omfreegjen' werd de informele traditionele eindejaarsbijeenkomst van de Nijefurdse Molenstichting vrij­dagavond 17 december gesloten. Met een hamerklap van zijn bal­pen liet vice-voorzitter Wiebe Castelein daarna het doek over het molenjaar 2010 vallen.

De aanwezigen gingen over tot het nuttigen van de al even tradi­tioneel op het menu staande por­tie winterkost waarmee het bestuur zijn dank kenbaar maakt voor de belangenloze, enthousi­aste en vakkundige inzet van de mulders. De bijeenkomst vond plaats in een uitermate geschikt decor en wel de molen 'de Vlijt' gelegen aan de Molenbuurt in Koudum, waar bij binnenkomst de onmiskenbare geur van `gluorwyn' tussen de massieve gebinten en korbelen door op je afzweefde. Gezien de buiten heersende temperaturen en omstandigheden een zeker ver­kwikkend en toepasselijk drank­je.

Met het oog op de feestdagen was dit fraaie stukje ambachtskunst en - kennis gepavoiseerd - of beter nog geïllumineerd - met een flink aantal lampjes die in de donkere avondlucht zorgden voor een feeëriek beeld. In de redelijk besneeuwde straten vormde 'de Vlijt' alzo een niet te missen baken in het silhouet van Koudum.

De voorganger van de heden­daagse molen stamt ongeveer uit 1775 en werd nadat de opkomen­de industriële revolutie een goedkoper alternatief wist te leveren, in circa 1938 gesloopt. Het huidige exemplaar had lange tijd zijn laatste rustplaats in Oppenhuizen en herrees, gelijk de mythologische Phoenix, uit zijn as in de jaren 1984 -1994 in Koudum.

Zoals gezegd was de vice-voorzit­ter belast met de leiding van de bijeenkomst daar de voorzitter, burgemeester Hans Boekhoven, met kennisgeving absent was, hij vertoefde elders in of buiten het land. Zoals de gewoonte is, aldus Castelein, is het een informele bijeenkomst waarin wij het afge­lopen seizoen nog eens 'oereidz­je', maar tegelijk aansluitend een blik in de toekomst, voor deze gelegenheid toch wel begrensd door het jaar 2011, wer­pen. Natuurlijk is het onderwerp van die bespiegelingen dat wat ons na aan het hart ligt: De molens, en wel inzonderheid die van onze Stichting in Nijefurd. Wy binne fol goede moed begûn en as Stiftingsbestjoer hawwe wy fjouwer reguliere gearkomsten holden. Faker hoecht ek net want de nijmoadrige kommunikaasje­middels, sa as it eamelferkear, makket dat wy withoefaak kon-takt hawwe en sykje. De sinte­raazje is by Sietse van Seijen yn goede kannen en wy binne wat dat  oanbilanget ek in sûne klub. Us acht mûnen steane der aar­dich by en wy kinne in berop dwaan op in lyts leger faklju om de boel no en dan mealle te lit-ten. Fantastysk, dat entoesjasme en dy reewilligens om der foar te gean.

Uit de toelichting bleek verder dat de gemiddelde leeftijd van de Nijefurdse molenaar gunstig afsteekt bij het elders voorko­mende gemiddelde en de wel­licht jongste aspirant-molenaar Allard Ketelaar zit in dit midden. Lof was er voor Piet Meinderts die de volledige bevoegdheid als molenaar in de wacht wist te sle­pen. Een kleine mineur toon was er overigens ook, maar daar waren onbekende derden de oor­zaak van, namelijk bij drie molens werd koper, in casu de bliksemafleider, verwijderd. De schade was aanzienlijk, beliep circa drie-/vierduizend euro en de geschatte opbrengst voor de rovers was, volgens secretaris Jaap Tiedeman, een wankele vijftig euro. Gelukkig is de scha­de hersteld en zijn er maatrege­len getroffen om dit soort akelig­heden onmogelijk te maken, in ieder geval de kans op herhaling sterk te verminderen.

Hoogtepunten waren er ook. Een ervan was de Nijefurdse Molen­dei op 28 november, waar vele bezoekers hun licht (weer) eens opstaken over een monument dat eeuwenlang een onmisbare broe­der was in de strijd tegen het water en die om het bestaan daar waar het bijvoorbeeld korenmolens betreft. Ook de Open Monumentendag op 11 sep­tember mocht veel belangstellen­den bij de molens verwelkomen.

De elf vrijwillige molenaars draaien, met hulp van drie potentiële vakbroeders, zeer regelmatig. Dat een dergelijk ini­tiatief gewaardeerd wordt, blijkt uit ontvangen opmerkingen van­uit de bevolking. Ook (subsidie-verlenende) instanties laten mer­ken dat zij een draaiende molen in het weide en weidse land­schap van de zuidwesthoek waar­deren. Het bestuur is met derge­lijke bijvalsbetuigingen, hoe `temûk' soms ook gedaan, zeker in zijn nopjes. Dergelijke uitin­gen zijn immers tevens een schouderklopje voor de mole­naars. Bijna onvermijdelijk en zeer nuttig is de gelegenheid die de molenaars krijgen om 'hun' molen temidden van de soortge­noten vanavond mondeling te profileren. Secretaris Jaap Tiedeman, die uitstekend van de hoed en rand van de Stichting op de hoogte is, nam daarbij het voortouw.

Zo werd duidelijk dat de Nijlanner mûne (net buiten Workum aan de Lange Leane) ongeveer elke zaterdag in de benen, malende wordt gehouden. Ook is de betreffende molenaar bij speciale gelegenheden altijd bereid om de `skoat' los te gooi­en, bijvoorbeeld de old-timer elf­stedentocht, de wandeleditie van die tocht langs onze elf steden. Als bijzonderheid meldde de molenaar dat afgelopen week de wieken in de rouwstand waren gezet, omdat de sympathieke en helpgrage buurman van de molen, Jacob Lootsma, was over­leden. Een passend eerbetoon dat maar weer eens toont dat de molenaar niet alleen de techni­sche merites van deze monumen­ten beheerst, maar dat ook de traditie van het `taalgebruik' ervan     wordt doorgegeven.

Buitenstaanders zijn over het algemeen daarvan niet op de hoogte, maar om een voorbeeld te noemen: Tijdens WO 11 werd de molentaal gebruikt om te waarschuwen voor naderend onheil, want de bezetter had geen flauwe notie waarom wie­ken een bepaalde stand hadden. `De Vlijt' in zoals gezegd Koudum, draait geweldig. Er zul­len nieuwe zeilen worden gemonteerd, er is geverfd, de stelling verkeert in goede condi­tie en er zijn nog plannen vol­doende om hem in conditie te houden. De `jasker' van mevrouw Itte Groenhof is en blijft in de woorden van mulder Jan Stoel `een snoepje'. Tijdens een 'pyp­kanielstoarm' afgelopen zomer raakte deze kleinduimpje gekortwiekt, want een der wie­ken bezweek. Gelukkig is de schade inmiddels weer hersteld, maar veel draaiuren zijn er niet in het logboek opgetekend. Ook de Ybema's molen is geschilderd en vreemd genoeg heeft deze molen op de Nijefurdse molen­dei heel veel publiek getrokken, terwijl dat op andere draaidagen duidelijk veel minder is. Oorzaak is onbekend, misschien dat de toegankelijkheid daar een rol in speelt, want er moet enig klim­werk worden verricht, voordat men het 'beloofde land' bereikt. Maar dat is giswerk, verklaarde de dienstdoende molenaar. De recent opnieuw van een opbouw voorziene Nijhuzumer molen heeft veel gedraaid, en de pres­taties zijn zonder meer goed. Deze molen is ook ongeveer de enige die geen moeite heeft met de aanzuiging en de afvoer van het water. Bij de nieuwbouw is daar goed over nagedacht en waar andere molens wel eens last hebben van de in de loop der jaren uitgevoerde ruil(her)verka­veling, was dat stadium in dit gebied al gepasseerd. De Snip in It Heidenskip heeft enige man­kementen, maar kan wel draai­en. Dit is een van de molens waar de aanvoer en afvoer van water soms problemen geeft. Met het waterschap zal worden overlegd om de situatie te verbeteren, zo geeft het bestuur te kennen, want ook in dat midden is deze proble­matiek bekend. De Amerikaanse windmolen in de Skar in it Heidenskip draait goed, de onderhoudstoestand is goed. Is op dat onderdeel echter nauwe­lijks vergelijkbaar met de andere molens en eist een andere speci­aliteit, maar heel leuk om te doen. De aanvoer van het water stagneert soms wel in deze con­treien, bijna aan de boorden van de Fluessen. Zijn soortgenoot in de Flait (tussen Koudum en Molkwerum) is momenteel ont­manteld en ligt in opslag elders op betere tijden te wachten. Er is wel een restauratieplan opge­steld maar om dat adequaat uit te kunnen voeren is er wel een klein schip met geld nodig. Het bestuur is echter vol goede moed dat dat schip met de benodigde gelden, de restauratie is begroot op circa 80.000 euro, eens langs­zij zal komen en een aanleg­plaats bij de stichting zal kunnen kiezen. Verder werd melding gemaakt van de pogingen om een eigen website in de lucht te gaan brengen en wat belangrijker is goed te onderhouden, want een dergelijk informatiemiddel leeft bij actualiteit. Dus niet alleen de historie van molens en gebied erop plaatsen, maar evenementen, acties en andere 'nijsgjir­richheden' lokken de webvisite de site in. Met goede links is veel te bereiken voor promotie, spon­soring, etcetera, en een klein comité is daarmee aan de slag gegaan. Tijdens de gebruikelijke rondvraag werd geïnformeerd naar de eventuele `zegeningen' die de grote gemeente voor de stichting in petto, zou kunnen hebben. Vice-voorzitter Wiebe Castelein kon daarover weinig concreets meedelen, het is om in de terminologie van het mulder-schap te blijven, afwachten uit welke hoek de wind waait. Veel is onduidelijk maar de stichting blijft natuurlijk bestaan. Tot ver­rassing van wellicht een enkeling kon Castelein meedelen dat de voorzitter, straks zijnde ambte­loos burger, graag de belangen van de stichting wil blijven behartigen, nog graag de voorzit­tershamer blijft hanteren.

Begon de stichting het jaar met elf molenaars, met tien werd het jaar afgesloten. Onze stadgenoot Minte de Jong had besloten om de vang op zijn activiteiten te gooien. Hij nam in een zeer brede, gloedvolle en bij vlagen humoristische 'vlucht' afscheid van zijn 'bentgenoten'. Vanaf 1998, toen hij zich hier met zijn `sydsulver' vestigde, was hij voor de stichting 'yn it fjild', haalde enkele, vanaf nu dan ex-collegae, over om zich bij het gilde aan te sluiten. Was bestuurlijk actief bij de afdeling Friesland van het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Als slot van zijn betoog overhan­digde hij de sleutel van `zijn' Snip aan zijn opvolger, met daar­bij een boekwerkje "Weet je weertje' van de legendarische weerman Jan Pelleboer. Hierin staan raadgevingen om uit te zoe­ken uit welke hoek de wind waait. Maar men kan daartoe ook een natte vinger in de lucht ste­ken om te ervaren dat de gevoel­stemperatuur aan de windkant lager is dan aan de 'lije side', althans toen schrijver dezes nog als filler in 's konings wapenrok met de blote bajonet ten aanval trok, was dat de manier om de windrichting in het veld te bepa­len.Voor zijn niet aflatende inzet, die eigenlijk in 1994 op de Groenendijkse molen in Hazers­woude-Rijndijk begon en in Workum een dozijn aantal jaren heeft geduurd, beloonde het bestuur deze krasse knar, ex-militair zoals velen bekend is, met een boekenbon. Zijn boeken­kast is, zo hadden bestuursleden tijdens een ter plekke uitgevoer­de verkenningspatrouille waar­genomen, rijkelijk gevuld en om doublures te voorkomen koos het bestuur voor deze strategische oplossing.

Hoewel er uit de wereldlitera­tuur een krijgsman uit La Mancha bekend is die door het lezen van veel boeken zo gedro­geerd raakte dat hij, getooid met scheerbekken en lans, op een uit­gemergelde knol en vergezeld van een aan obesitas lijdende schildknaap op een ezel, met geveld rapier ten strijde trok tegen onder meer windmolens, lijkt het niet aannemelijk dat Minte de Jong in die voetsporen zal treden. Veel eer zal hij de daarbij opgedane expertise over vooral geschiedkundige onder­werpen zo nu en dan in een lezenswaardig artikel, een nieuwsbrief, exporteren.

Bron: Workumerkrant Friso