22 - 03 - 2018 - Fryske Passy van Pruiksma indrukwekkend
Fryske Passy van Pruiksma indrukwekkend
"Kommende dei' is nog erg ver weg'
Ebo Reitsma
'Oude tijden 'leken weer te herleven, vrijdagavond in de Workumer St. Gertrudiskerk: naar schatting zo'n 350 mensen waren aanwezig bij de uitvoering van de Fryske Johannes Passy van Hoite Pruiksma. Vroeger' waren de passie-uitvoeringen van Hoite Pruiksma muzikale evenementen waar veel muziekliefhebbers uit de wijde omgeving naartoe gingen. Om het jaar Bach en om het jaar een andere passie, met dien verstande dat het evangelie van Johannes daarbij centraal stond.
Twee keer was er de Matthäus van Bach. Maar sinds deze passie al jarenlang op zeer goed niveau in Bolsward wordt uitgevoerd, ging Workum op de Johannes- toer. Totdat de recessie genadeloos toesloeg en mensen het massaal lieten afweten. Op het dieptepunt zaten er niet veel meer dan 100 mensen in de kerk. Het jaar daarop geen passie meer. Vorig jaar werd weer een poging gewaagd met een uitvoering van de Johannes- Passion Small: de passie van Bach in een door Hoite Pruiksma en Gooitsen Eenling bewerkte eigentijdse versie, waarbij fragmenten uit de originele muziek van Bach werden ingebed in een theatervoorstelling over macht en geweld. Deze ongelooflijk indringende voorstelling werd toen bijgewoond door een hoopgevende hoeveelheid luisteraars. Ongetwijfeld mede een reden om dit jaar weer een passieconcert te organiseren.
En weer werd de vruchtbare samenwerking tussen dirigent en regisseur de basis voor deze Fryske Johannes Passy. Dit werk, gecomponeerd door Hoite Pruiksma, beleefde de première in 1999 in Workum en klonk daarna nog een paar keer. Leeuwarden Culturele Hoofdstad inspireerde Pruiksma om dit jaar een tournee met zijn Passy te organiseren langs 7 steden in Nederland. Vrijdagavond beet Workum dus de spits af en dat was een spits van indrukwekkende afmetingen. Voor het eerst werd dit werk in een geensceneerde vorm uitgevoerd. De toch al dramatische, vaak heftige muziek kreeg door een even dramatisch spel van licht en subtiele beweging een extra dimensie van formaat. Vanuit een geheel donkere kerk ontvouwde zich een spannend schouwspel en een dito spannende muzikale weergave van deze passie. Het koor werd uitgelicht op alleen de gezichten. De functie van het koor in deze passie is die van het vol haat opgehitste volk dat maar één ding wil: Christus aan het kruis. Door deze belichting (de koorleden gebruikten tablets met daarop de partituur) gaan alle gezichten min of meer op elkaar lijken en je kunt dat geheel ervaren als een aantal hoofden die alleen maar haat scanderen. Het individu verdwijnt en daarmee ook de individuele verantwoordelijkheid; de ideale manier om gemanipuleerd te kunnen worden door sluwe volksmenners. Dat was toen zo en het is nog steeds zo.
Op deze wijze wordt het lijdensverhaal ijzingwekkend actueel; dat is in de passie van Bach elke keer weer schrijnend duidelijk en in dat opzicht doet de passie van Pruiksma daarvoor niet onder. Er is een belangrijk verschil: daar waar de Johannes- Passion van Bach eindigt met een koraal van hoop, eindigt de passie van Pruiksma in dezelfde duisternis als waarmee ze begon. Ook met dezelfde muzikale vorm: het declameren van het begin met de woorden Yn it begjin wie it wurd en it wurd wie by God' is aan het eind vervangen door het declameren van 'De dei is kommende, seit de wachter, mar noch is it nacht'. En daarna gingen weer alle lichten uit en was de doodstille kerk opnieuw in duisternis gehuld. De passie zou zo weer opnieuw kunnen beginnen, daarmee de tijdloosheid uit-drukkend van de eeuwigdurende kringloop van leven en dood. Ondanks de hoop op verlossing, zijn we daarvan nog steeds erg ver verwijderd. Zolang de mensheid doorgaat met uitingen van haat en onverdraagzaamheid, zoals die hier door het koor de kerkruimte in werden geslingerd, is de 'kommende dei' nog erg ver weg.
Deze uitvoering confronteerde ons daarmee. Maar tegelijkertijd mogen we dankbaar zijn deze passie weer eens te hebben kunnen horen. Na Workum nog Utrecht, Amsterdam, Assen, Nijmegen, Groningen en tenslotte (30 maart) in Leeuwarden. Als de uitvoeringen op hetzelfde hoge peil blijven als dit in Workum het geval was, dan kunnen de inwoners van deze steden iets heel moois bijwonen. Nog een keer daar naartoe? Nederland is maar klein. Sterk aanbevolen!
Bron: workumer krant FRISO
<< Terug
|
