Archief:

24 - 02 - 2016 - Er hangt hier iets creatiefs in de lucht

Er hangt hier iets creatiefs in de lucht                                          

Albert Althuis

Toen ik aan de leden van onze kunstkring vroeg ‘hoe komt het toch dat in Workum zoveel ateliers en galeries zijn?’ zeiden ze: ‘Inderdaad, dat wordt ons ook regelmatig gevraagd, hoe zou dat komen?’ Ik reageerde met een wedervraag: ‘Willen jullie hierover eens nadenken en ook over de vraag waarom je hier woont en ook wilt blijven wonen?’ Hier volgt wat ze me vertelden.

Een levendig stadje

Wat het wonen in Workum prettig maakt is om te beginnen de ligging: Aan het IJsselmeer, aan de Friese meren en in de buurt de bossen van Gaasterland. 

Hoe openheid, vriendelijkheid en kunstzinnigheid in Workum groeiden. 

Eind 15^e eeuw lag hier, aan de oever van een slenk, een terpdorpje met kerk en marktplein. Deze slenk, de Wymerts, verbond het merengebied met de toenmalige Zuiderzee. In de 16^e  eeuw werden de waterwegen naar het achterland verbeterd tot  wat het nu zo ongeveer is. Het trekvaartstelsel ontstond met vaste lijndiensten naar het achterland (tot in Groningen) en ook de beurtveer naar Holland krijgt vorm.  Workum was dus een knooppunt voor reizigers en voor de handel.  Met al dat water is er natuurlijk visserij en de poelen rond Workum blijken geschikt om hout dat vanuit Scandinavië werd gehaald, lang in het water te laten liggen. Mee door dat hout ontstaan tal van scheepswerven. Daar werden het kofschip en de palingaak gebouwd, beide heel geschikt voor de kustvaart. Rond 1700 had Workum zelfs veertien scheepswerven en tien houtzaagmolens. Er was een levendige handel met de Oostzeelanden, er waren zelfs Workumers betrokken bij de walvisvaart. In de 19^e eeuw ontstond een belangrijke (paling)handel met Engeland. Bovendien zorgden de vele boeren uit de wijde omgeving niet alleen voor melk  maar ook voor boter. Getuige de (boter)Waag werd Workum een centrum van deze handel voor binnen- en buitenland.

Uit dit alles komt naar voren dat de Workumers op allerlei manieren verbonden waren met het buitenland, dit bevorderde een sfeer van openheid. Het bracht ook mee dat men niet alleen op de geijkte paden bleef lopen. Verder blijkt op een gegeven moment dat de mooie vette klei in deze omgeving geschikt is om potten van te maken. Tal van pottenbakkerijen vinden hier een plek. Als vanzelf ging men dit aardewerk ook versieren. Welbekend zijn de bruine potten met het ringeloor maar ook de kerfsnee werd toegepast en men ging ook plateel schilderen. Zo kun je zeggen dat hier al heel lang een ambachtelijke sfeer heerste. Sommige van die ambachtslieden ontwikkelden zich tot kunstenaars.  Zij waren niet meer zo gericht op het maken van gebruiksvoorwerpen maar lieten hun creatieve gave de vrije loop. Jopie Huisman (*Workum 1922 – † Workum 2000) is daarvan het bekende voorbeeld maar hij was niet de enige. Iemand zei over de tijd toen Jopie nog tegeltjes schilderde: ‘Als kind weet ik van schilderijen die in een winkeltje op het Súd werden tentoongesteld. Voor mij was het nooit vreemd wanneer er een schilderij werd gemaakt. Bovendien zag ik als jong kind al beelden in de (religieuze) beeldjeswinkel.’ Ook in de protestantse St. Gertrudiskerk waren beeldjes op de koorbanken en een gebeeldhouwd doopvont, beide van de bekende beeldend kunstenaar Tjipke Visser (*Workum 1876 – †Bergen 1955).

De inwoners van Workum zijn cultureel en kunstzinnig van aard

Uit het voorgaande blijkt dat er voor cultuuruitingen in allerlei vormen een gewaardeerde plaats was. Daar kwam bij dat in de jaren zestig de welvaart steeg en het (water)toerisme toenam. Bovendien werd Jopie Huisman met zijn werk een begrip voor steeds meer mensen, met name toen hij een eigen museum kreeg. De bekendheid van Workum nam toe en ook als men hier was geweest bleef de stad aantrekkingskracht houden mede door het mooie centrum met de St.Gertrudiskerk, de karakteristieke toren, de Waag en de Merk. Kunstenaars die hier kwamen en galeries die zich vestigden ervoeren een openheid die maakte dat ze zich geaccepteerd voelden. Er ontstond ook een groep onder de naam ‘Workum Cultuurstad’ die een routekaart door de stad uitgaf. In de jaren tachtig en negentig waren er ook van tijd tot tijd tentoonstellingen. Waar zo’n sfeer heerst trekt dit anderen. In 2008 begonnen negen galeries/kunstenaars met de groep ‘Kunst in Workum’. Vanaf 2011 werkt deze groep samen met ‘Beeldenstad Workum’, hun gezamenlijke activiteiten zijn uitgelopen op een jaarlijks terugkerende kunstroute in de eerste twee weekenden van mei. Momenteel zijn daar negentien galeries/kunstenaars bij betrokken. Commentaar van iemand uit een naburige plaats hierop was: ‘Alle keren dat ik hier kom denk ik dat het anders is dan waar ik woon. Er is hier een levendige geest.’

Waarom blijven we hier wonen en werken?

Er is gedurende een vrij lang seizoen van april tot en met oktober veel gezelligheid van bezoekers en bewoners van recreatiewoningen in en om Workum. Je woont hier een beetje ‘buiten’ maar tegelijk heeft onze stad een gezellige kern. Alles is bijna op loopafstand en er zijn behoorlijk wat faciliteiten waaronder een cultuurcentrum, een klein filmtheater, een zwembad en verscheidene bijzondere winkeltjes. Tot nu toe is er onder de kunstenaars geen sprake van broodnijd, men erkent elkaars eigenheid en kwaliteit. Het gevolg daarvan is dat men onderling naar elkaar verwijst zodat bezoekers geboeid raken door het veelzijdige kunstaanbod. Onze praktische samenwerking brengt ook mee dat er een vrij sterke onderlinge verbondenheid is.

Met een laatste citaat vat ik heel veel samen: ‘Het was eigenlijk maar toevallig dat we hier in belandden, het landschap van de Zuidwesthoek van Friesland trok ons, maar Workum kenden we niet.  En nu is het zo dat we ons niet kunnen voorstellen dat we ergens anders zouden wonen.’