Archief:

24 - 04 - 2015 - Stijlvolole herinnering aan oorlogsjaren

Een stad die haar eigen geschiedenis kent is klaar voor de toekomst. Deze uitspraak en ook vele andere met dezelfde strekking zijn juist in deze dagen van de herdenking van zeventig jaar bevrijding heel veel te horen en te lezen. En daarom is het zo mooi dat juist afgelopen donderdagmiddag het informatiepaneel is onthuld dat herinnert aan het drama dat zich op 5 mei 1943 - midden in de bittere bezettingsjaren - heeft afgespeeld. Dankzij met name de vele indrukwekkende verhalen in onze krant over deze gebeurtenis van de hand van onze redacteur Jan Pieter Dykstra zal de catastrofale gebeurtenis op zichzelf bij de meeste Workumers wel bekend zijn.

In de heel vroege ochtend van 5 mei 1943 komt de LancasterW4888 boven het IJsselmeer in problemen. Het toestel is daar aangevallen door een Duitse nachtjager die iets eerder van het vliegveld Leeuwarden is opgestegen. De vlieger, Lothar Linke, slaagt er al snel in om de logge bommenwerper in brand te schieten. De Lancaster is op de terugweg van Dortmund naar Engeland. De vlieger van de Lancaster, de Zuid-Afrikaan Nicholas James Stanford, en zijn bemanning hebben eerder boven Dortmund hun dodelijke bommenlast afgeworpen. Stanford stuurt zijn toestel na de aanval door de Duitse  nachtjager terug naar de kust van Friesland en in het Workumer Nijlân probeert hij een noodlanding te maken. Dat mislukt. In de buurt van de AIde Dyk explodeert het toestel om 01:40 uur. Een deel van de staart doorboort het dak van een bijgebouw van de vlakbij staande 'sathe Westerein' van Evert Dijkstra. De meeste brokstukken komen neer in een weiland ongeveer op de plek waar nu de Sudergoawei ligt. Vlak naast het viaduct dat de weggebruikers van de Alde Dyk in onze dagen over die Sudergoawei voert is donderdagmiddag het herinneringspaneel dat aan de crash herinnert, onthuld.

Dat gebeurde door Jacob E. Dijkstra,. oud-veefokker op de 'sathe Westerein'. Hij is de oudste zoon van Evert Dijkstra die in die meidagen van 7943, toen Jacob nog een jongetje was, op 'Westerein' zijn bedrijf uitoefende. Jacob Dijkstra haalde een afdekkend doek weg en daarmee had de stad Workum er naast het prachtige monument in de wijk Thomashof, waar de straten naar Workumer verzetshelden zijn genoemd waardoor de wijk met recht de verzetsheldenbuurt mag worden genoemd, een indrukwek-kende herinneringsplaats bij. Inderdaad: een stad die haar eigen geschiedenis kent...

Zes bemanningsleden van de Lancaster overleefden de ramp niet. Het waren, naast vlieger Nicholas James Stanford, Arthur Clark, Engelsman, boordwerktuigkundige, 22 jaar; John Hadfield, Engelsman, boordschutter, 22 jaar;William Lewis, Canadees, radiotelegrafist, 28 iaat ; AnthonYLyon, Engelsman, bommenrichter,21 jaar en George ReYnolds, Canadees, boordschutter, 19 laar. De enige overlevende was de 30-jarige navigator Ralph Paterson. Hij keerde na een verblijf in een Duits krijgsgevangenkamp in 1945 in Londen terug waar hij zijn oude beroep, Politieman, weer opnam. De zes gesneuvelde bemanningsleden van de Lancaster werden op 7 en 10 mei 1943 (het stoffelijk overschot van Hadfield werd pas later gevonden) begraven op de algemene begraafplaats aan de SPpoardyk in Workum. Ook de achtergronden hiervan zijn door Jan Pieter Dykstra meeslepend beschreven. Tevens heeft Dykstra in onze krant gepubliceerd over de lotgevallen van Paterson, de enige overlevende. De Hervormde predikant Van Veen leidde de begrafenisplechtigheid van de bemanningsleden van de Lancaster, deel uitmakend van het 101 Squadron van de Royal Air Force, de RAF, en zei daar onder meer: "We staan hier aan de graven van enkele jongemannen, die, in de letterlijke betekenis van het woord, 'vielen' voor hun land, in de bloei van hun leven. We kunnen niet anders zeggen dan dat zij helden waren, want zij waren bereid het hoogste offer, het offer van hun leven, te brengen voor waarden die de waarde van het leven overtreffen."

 In 2012, zoals in deze kolommen eveneens uitgebreid beschreven, ontstond in de boezem van de oudheidkundige vereniging Warkums Erfsfip de Werkgroep Lancastermonument Workum. Deze bestaat uit - in alfabetische volgorde - Jan Pieter DYkstra, Henk Gorter, Johannes Hoekema en Gerrit Kemker. En het dient hier met de meeste klem te worden gezegd: wat heeft de werkgroep geweldig werk verricht! Dit niet alleen door het realiseren van het informatiepaneel op zichzelf, hoewel dat al een prestatie van formaat is, maar bovendien zijn de vier leden er in geslaagd de dag van afgelopen donderdag de 16e april te maken tot een indrukwekkende en vooral zo buitengewoon stijlvolle herdenkingsdag. En stijlvol hoort zo'n dag te zijn, met name ook in het licht van de hierboven geciteerde woorden van dominee Van Veen. Het zij hier nog even vermeld dat op 16 april 1945 de stad Workum door de Canadezen is bevrijd. Deze 16e april viel in het bevrijdingsjaar 1945 op een maandag. Op zaterdag 5 mei 1945 was heel Nederland – ook het zo geteisterde Holland - vrij.

De werkgroep heeft het echter niet alleen gedaan. De Stichting Missing Airmen Memorial Foundation uit Leeuwarden heeft de werkgroep op indrukwekkende wijze terzijde gestaan. Secretaris Alexander Tuinhout en penningmeester Douwe S. Drijver van genoemde stichting waren de hele dag in Workum aanwezig. Haar voorzitter is trouwens Hans Groeneweg, het hoofd van het Fries Verzetsmuseum dat zo'n mooi onderkomen heeft gevonden in het nieuwe gebouw van het Fries Museum aan het Wilhelminaplein (het Zaailand in de volksmond) in Leeuwarden. De dag begon donderdag op de algemene begraafplaats in onze stad waar nabestaanden van de omgekomen vliegers en nabestaanden ook van de in de jaren zeventig overleden Ralph Paterson, een bezoek brachten aan de negen oorlogs-graven op de Workumer begraafplaats en natuurlijk in het bijzonder aan de zes graven waarin de zes slachtoffers van het drama van 5 mei 1943 rusten. Deze nabestaanden – veelal oomzeggers omdat de omgekomen vliegers voor een groot deel nog niet getrouwd waren – zijn door de stichting Missing Airmen opgespoord. Van boordwerktuigkundige Arthur Clark waren bijvoorbeeld zijn oomzeggers Chris Webb en Gilian Montague aanwezig. Douwe Drijver vertelde dat al sinds de jaren zeventig een groep in Leeuwarden druk bezig is met het in kaart brengen van de luchtoorlog boven Friesland en alles wat daarmee in de ruimste zin van het woord annex is. In 2000 werd de groep een stichting, vooral ook omdat een stichting wel subsidie kan aanvragen en individuen niet. De nabestaanden legden bloemen bij de oorlogsgraven. Een buitengewoon indrukwekkend moment!  (AS) 

Bron: workumer krant FRISO