Archief:

01 - 05 - 2013 - Tewaterlating Staverse jol

Albert Schootstra

Wat een juweeltje! Die bewonderende verzuchting zal zaterdagmiddag aan velen zijn ontsnapt op de beroemde werf De Hoop in Workum waar de

klik op foto voor foto's van Henk Gorter

In de jaren 1870-1880 kwam op de toenmalige Zuiderzee de ansjovisserij tot bloei. Er werd, zeker naar de toenmalige begrippen, veel geld mee verdiend. Geen wonder dat, zo'n tien jaar later, twee Staverse vissers gingen nadenken over een schip dat geschikt zou zijn voor deze visserij. Ansjovis wordt namelijk gevangen met heel fijnmazige netten die dus gauw kapot zijn als ze ergens achter blijven haken. De Staverse jol heeft daarom een heel gladde huid. Geen uitstekende delen zodat niets een snelle en vooral veilige behandeling van de netten in de weg kan staan. Het schip heeft, hoewel behorend tot de familie van de ronde en platbodemjachten, geen zwaarden en zodoende zijn er ook geen strijklatten die roes in het eten kunnen gooien was betreft het heel houden van de netten. De Staverse jol, een weerbaar schip voor op zee met een lange maar niet zo hoge kiel en een stoer uiterlijk, bleek een enorm succes en dus gingen veel werven zich bezighouden met de bouw ervan. Het schip mag clan 'Staverse' jol heten, al vlug werd het op meer plaatsen gebouwd clan alleen in Frieslands meest zuidelijke stad: ook in Hindeloopen, Molkwerum, Workum en Gaastmeer rolden Staverse jollen van de helling. En in Medemblik, want ook aan die kant van de Zuiderzee richtten veel vissers zich op het vangen van ansjovis. Toen de ansjovisserij steeds minder ging opleveren werden de Staverse jollen ook gebruikt voor het vissen op bijvoorbeeld haring en verder voor allerlei klussen op de Zuiderzee. Ook fungeerden ze wel, en dat gold ook voor De Jonge Berend, als 'nettenboot' achter grote botters die vanuit plaatsen als Urk het viswater opzochten.
Zoals gezegd: veel werven gingen Staverse jolle bouwen. Strikwerda in Stavoren, wiens werf als 'kraamkamer' van de jol kan worden beschouwd, kon de vraag gewoon niet aan, nog los van het gegeven dat andere werfbazen gezien de daaraan verbonden verdiensten dus ook veel zagen in de bouw van het zo geliefd geworden schip. In een plaats als Hindeloopen was op een gegeven moment te weinig ruimte voor nieuwe werfjes en zo verhuisden twee inwoners van deze stad, Wijbrands en Roosjen, naar Stavoren om daar Staverse jollen te gaan bouwen. Zo werd in 1894 bij Douwe Roosjen in Stavoren de huidige De Jonge Berend gebouwd voor de Staverse visser Gerrit Mulder. Op boeiende wijze beschreef Marijke Griek de verdere lotgevallen van het schip. In 1911 noemde een van de volgende eigenaren, Wietse Visser, zijn varende broodwinning De Jonge Berend, naar zijn zoon uiteraard. Het schip kreeg toen ook een nieuw visserijnummer, ST 48. Na vele lotgevallen, zo bleek uit het hoogst interessante verhaal van Marijke Griek, en nadat het schip uit de visserij was verdwenen, in 1935, werd De Jonge Berend in 1970 zeer verwaarloosd aangetroffen in een haven in Loosdrecht. Na een restauratie was een aantal bekende scheepskenners en -liefhebbers, onder wie Klaus Roding, eigenaar en beleefde het weer een restauratie bij Van der Meulen in Sneek. Van april 1989 tot 12 augustus van vorig jaar was Piet Bouma de eigenaar. Op laatstgenoemde datum 'verkocht'  hij het schip voor 1 euro aan genoemde stichting. In 1994 werd het driehonderdjarig bestaan van werf De Hoop gevierd en hier was ook De jonge Berend aanwezig, evenals trouwens op talloze Visserijdagen die vanuit onze stad sinds 1974 zijn georganiseerd. Het schip vierde toen zijn honderdste verjaardag. Het was tevens de gelegenheid waarbij het pas opgerichte