Archief:

14 - 11 - 2012 - Prijsuitreiking sluit Keuringsdei 2012 definitief af

Met een uiterst ongedwongen soort van ‘bal demasqué’ sloot de feestcommissie van de Veekeuringscommissie Workum vrijdagavond de editie van Keuringsdei 2012 af. Op klanken van gouwe ouwe muziek gepresenteerd door d.j. Vincent Postma werd het een gezellige en geanimeerde afsluiting van een zeer goed geslaagde keuring, zoals voorzitter Henk Dykstra, in zijn opening van deze traditionele avond nog eens die gedenkwaardige vierde woensdag van september ‘oereide’. Veel deelname, veel kwaliteit bij beide programma-onderdelen. Publiek dat ‘machtich as de miggen’ naar onze stad was gekomen om een subliem stukje agrarische cultuur, folklore misschien, zoals de voor deze avond ingehuurde spreker Ids Hellinga dat fenomeen ook betitelde, te beleven. Hij is in het dagelijks leven directeur van de koninklijke vereniging ‘Het Fries Paarden Stamboek’.

Onderhuids viel in zijn causerie toch ook wel te beluisteren dat naast ‘topsport’, folklore, traditie, wel degelijk een stukje economie voor de fokkers van kwaliteitsvee deel uitmaakt van zo ’n evenement. Als voorbeeld van die economische factor noemde spreker de ‘exhibition’ in Madison, de VS, die hij afgelopen zomer bezocht. Hier werd een fraaie roodbonte superkoe die uit een stal van circa 6000(!) koeien kwam tot kampioen uitgeroepen. Het verkoopbedrag van deze diva bevat in ieder geval een vijftal nullen, hield hij de verzamelde fokkers, die op Keuringsdei de show verzorgden, voor.

In een eerdere werkkring had spreker overigens nauwe banden met de rundveefokkerij, dus onbeslagen kwam hij niet op het ijs. En dat verleden boeide hem nog steeds, dat bleek uit het enthousiasme waarmee hij beide kanten van de historie van rundvee- en Friese paarden-fokkerij belichtte. Trouwens voor Fryslân een uniek feit: het Fries Rundvee Stamboek en het Fries Paarden Stamboek werden in 1879 op dezelfde dag opgericht op dezelfde plaats, het café De Drie Roomers in Roordahuizum, door dezelfde personen, rundvee- en paardenfokkers zijnde. Het ooit koninklijke rundveestamboek is niet meer. Maar het koninklijke paardenstamboek heerst  inmiddels over een ‘imperium’ met een populatie van ongeveer 70.000 paarden, die over de gehele aardkloot verspreid zijn geraakt. Van Brazilië tot Nieuw Zeeland, Amerika, Rusland, zelfs tot in China, als opkomende – maar misschien is dat stadium al bereikt - economische supermacht, is dit oudste inlandse paardenras te vinden. En dan is het duidelijk dat het fokken ervan een economische factor van belang is. Ooit  - en gelukkig nog steeds - was dat eveneens het geval met de Friese koe, prachtig gestalte gegeven met een dia van een schilderij van de stamvader van veel Friese fokkerijlijnen, namelijk Adema 197 Pref. A, geboren 9 mei 1934 in de roemrijke fokstal van S.A. Knol in Hartwerd en overleden 4 april 1941 aan een hartkwaal. Hij was toen eigendom van J.N. Wassenaar e.a., te Jelsum. Nu aldus spreker, kijken wij – ook letterlijk - anders tegen deze vermaarde stamvader aan. Maar voor de Friese hengsten van die tijd geldt eigenlijk hetzelfde. Zware nog voor landbouwwerkzaamheden geschikte trekkracht, bijvoorbeeld de via beamer getoonde foto van Age, dat was het fokdoel destijds. Eerder al was het ooit sierlijke koetspaard, met verheven gangen, omgevormd naar het minder aantrekkelijke werkpaard, dat in die tijd economisch wenselijker was. Toen de tractor het paard van de boerderij had verdrongen als arbeidskracht, dreigde een kompleet failliet van dit ras. Maar zie daar, ook hier waren eind jaren zestig mensen die mogelijkheden zagen om dit paard in een andere rol in te zetten. De beroemde kruistocht langs de elf steden door leden van de Landelijke Rijvereniging ‘de Oorsprong’  uit Huis ter Heide bracht de gemoederen in beweging. Langzaam, met hulp van publiek, fokkers en (provinciale) overheid, klom het stamboek uit het dal. Recreatief rijden, met een fraai gelijnd paard, minder zwaar en eleganter. Gewijzigde omstandigheden resulteerden in gewijzigde doelstellingen, bijvoorbeeld een type rij- en dressuurpaard. Bij het rundvee de omslag naar de Holsteins. Wetenschappelijke inzichten hebben ons met behulp van vooral de passie – en durf om andere wegen in te slaan  - van fokkers een ander beslag vee, koeien, paarden, schapen, paarden, varkens, kippen, etcetera, opgeleverd. Soms door schade en schande, dat moet je ook constateren als je de geschiedenis van de fokkerij van vooral ons melkvee bekijkt. Afnemende grootte, achterblijven in melkopbrengst, het waren factoren die traag een wig dreven in de zelfgenoegzaamheid van de toenmalige fokkerijleiding, die de focus op vooral exterieur gericht hield en lang bleef vasthouden aan de eigen ooit succesvol gebleken definities. Maar met de wereldwijde opmars van de in Amerika ontwikkelde Holsteins is ook hier een kentering ingezet, waarbij de opgelopen achterstand werd ingehaald. Opkomsten van nieuwe technieken, de KI in de eerste plaats, waardoor meer dieren met het zaad van een topstier konden worden bevrucht. De embryotransplantatie heeft een hoge vlucht genomen. De technieken om via DNA-onderzoek steeds meer geheimen van de genetica te ontraadselen. Ze bieden mogelijkheden om gericht te werken, te fokken, aan het uitsluiten van kwalijke, althans minder gewenste erfelijke eigenschappen. Ook in de Friese paardenwereld is KI een gangbare bevruchtingstechniek gebleken en wordt de genetica ingezet om onwenselijke erfelijkheidsfactoren, bijvoorbeeld het gen dat de in sommige stammen voorkomende dwergvorm veroorzaakt, op te sporen en te isoleren. En natuurlijk moet de economische betekenis van de landbouw niet worden onderschat, waar als het om fokkerij gaat vooral de passie een belangrijk deel van uitmaakt, wellicht zelfs een van de voorwaarden vormt voor het succes van die betekenis.

Na deze bevlogen en ‘noflike’ spreker, die met zijn passie voor paarden en koeien de goed gevulde zaal van de Klameare, waar ooit de jeugdsoos gehuisvest was, een uur lang ‘yn de besnijing hie’, was het de beurt

Toen mochten de feestgangers, in ieder geval zij die daartoe behoefte gevoelden, zich onder leiding van Jasper Bosma, gehuld ‘yn swellesturt’, bekwamen in de nobele danskunst. Als een voorbeeldige reïncarnatie van die in Workum e.o. nog altijd tot de verbeelding sprekende kleine gediplomeerde dansleraar, tevens sigarenroker, carrosseriebewerker, drummer van de Frisian Band, gleed Jasper op ‘bleu suede shoes’ met zijn lieftallige, met een fraaie in ongeveer dodekopkleur uitgevoerde getooide confectiehaardos, assistente Anja, feestcommissielid tevens, naar voor beginners onbereikbare hoogte. Op de klanken van meer of minder opzwepende foxtrots, evergreens, rock- of soulnummers leidde hij haar ter leringhe, dat vooral, ende vermaeck, over de geblokte dansvloer van de met sloop bedreigde Klameare, zoals we nu weten. Overigens een offer ten bate van de vooruitgang…

Een der feestgangers, die dit optreden met welgevallen gadesloeg, merkte op dat die assistente trouwens ‘it oanbârnen litte fan de potstrou perfoarst wol wurdich wie’. Tegen de klok van twaalf uur spoedden de eerste gasten zich zeer voldaan over het gebodene en de muzikale ferdivedaasje via het vroegere ‘hiem fan it spultsje fan’ Douwe Huitema huiswaarts.