07 - 11 - 2012 - Edvard Grieg - ‘Peer Gynt’
20 november
De Klameare, Workum, 19.00 u.
2e Noorse avond: een muzikale avond
met …
Edvard Grieg - ‘Peer Gynt’
Komende zaterdagavond is in de Doopsgezinde Kerk in Workum de eerste avond van het ‘Noorse tweeluik’ van Workum Klassiek en dat betreft de uitvoering van het ‘Droomlied van Olav Åsteson’ door Julia Stegeman (zang en Keltische harp) en door voordrachtskunstenares Kobi van der Stap.
De dinsdag daarop (dus 20 november) wordt in De Klameare in Workum de tweede avond gehouden en daarop kan geluisterd worden naar dat andere grote Noorse epos, Peer Gynt.
|
Grieg
|
En net als bij Olav Åsteson is er ook bij Peer Gynt sprake van iemand die door loutering een ander mens wordt. Alleen gaat het er bij Peer wat ruiger aan toe: van een asociale woesteling komt hij na vele avonturen tot ver buiten Noorwegen, uiteindelijk tot rust in de armen van diegene die hem nooit is vergeten en al die jaren op hem heeft gewacht: Solveig.
In opdracht van de Noorse regering had de Noorse dichter Henrik Ibsen een rondreis gemaakt door de Ronde Bergen om daar verhalen van het volk op te tekenen. In het dorp Vinstra noteerde Ibsen de avonturen van de historische Peer Gynt naar verhalen uit de mond van de bergbewoners. Daar is ook het graf van Peer Gynt. Later schreef Ibsen, aan de hand van zijn aantekeningen het toneelstuk.
Peer Gynt kan ongeveer worden beschouwd als een Noorse kruising tussen onze Elckerlyc en Tijl Uilenspiegel, als antiheld. Ibsen beschouwde zijn stuk als een pleidooi voor het noodlot van de gewone, zelfzuchtige en aan zonden onderhevige mens. Maar hij vervlocht dat met satire op het Noorse conservatisme (de taferelen met de trollen) en de taalkunde (de scènes in het gekkenhuis). De eerste opzet was als een dramatisch gedicht, maar in 1874 besloot hij daar een versie voor het toneel van te maken. In die vorm vergt het niet alleen een grote bezetting van toneelspelers en zangers, maar ook aan de hoeveelheid requisieten en speciale effecten worden zware eisen gesteld. Om het onwaarschijnlijke stuk verteerbaarder te maken en de sociale kritiek wat te verzachten, bedacht Ibsen vermoedelijk dat toneelmuziek mooi als glijmiddel zou kunnen helpen. En het is juist de muziek die Grieg schreef, waarmee het verhaal van Peer Gynt ook buiten Noorwegen bekend is geworden.
Ibsen had Grieg voor het eerst in 1865 in Rome ontmoet en hoewel hij weinig om muziek gaf, zag hij in de toen nog jonge Grieg een geschikte componist om hem in 1874 uit te nodigen om muziek te schrijven bij wat hij nu zijn ‘muzikaal drama’ noemde. Hij gaf de componist alle vrijheid en hoewel Grieg wel respect, maar geen bewondering en affiniteit met het stuk had, toog hij aan de slag en schreef hij een grote hoeveelheid bijdragen.
De première van het stuk in Christiania (het huidige Oslo) in februari 1876 was een succes dat de schrijver en de componist niet zelf meebeleefden. Grieg bleef daarna met de toneelmuziek bezig voor latere opvoeringen waarvoor hij ook betere musici ter beschikking had dan de 35 amateurs van de eerste opvoering. In een 1 maart 1902 gedateerde brief aan zijn Bergense vriend Frants Beyer schreef Grieg: “Als ik nog wat langer leef, wil ik ervoor zorgen dat de muziek volledig wordt uitgevoerd en precies zoals ik die in mijn verbeelding zie”. Dat was twee dagen nadat Peer Gynt van Ibsen werd opgevoerd in het Nationaal theater in Christiania.
De complete partituur bestaat uit oorspronkelijk door Grieg gecomponeerde delen en latere toevoegingen met andere werken van Grieg, al dan niet door hemzelf georkestreerd. Ook namen of nemen dirigenten en regisseurs soms de vrijheid om delen van plek te verwisselen. Een definitieve versie bestaat dus niet. Zelfs de componist heeft mogelijk geen idee gehad hoe die er uit zou moeten zien.
Wat die muziek betreft: de Peer Gynt-suites van Grieg behoren tot de klassieke toppers maar de complete toneelmuziek (incl. zangsolisten en koor) horen we bijna nooit. Op deze avond gaat dat gebeuren, zij het weliswaar via de geluidsinstallatie – voor een koor en orkest is de Klameare en het budget van Workum Klassiek veel te klein. Maar op deze wijze luisteren naar de meer dan 30 delen omvattende complete toneelmuziek en daarbij het (gewoon in het Nederlands) vertelde verhaal te horen is wel een bijzondere ervaring. En dat in een sfeervolle, door kaarslicht verlichte ruimte.
Een prachtige afsluiting van twee Noorse muzikale avonden!
.
<< Terug
|
