Archief:

22 - 11 - 2011 - Literair getinte afsluiting Keuringsdei 2011

 Jan Pieter Dijkstra

“Met veel plezier heb ik altijd deel uitgemaakt van deze commissie. Ik kon op die manier iets voor de (Workumer) maatschappij betekenen. Bovendien konden wij hierdoor de burger, die veel verder is komen af te staan van de agrarische wereld, toch een kijkje geven in die voor mij – en gelukkig veel anderen, jongeren ook -  nog immer fascinerende wereld van de veefokkerij. Ik hoop nog lang deze jaarlijkse hoogtijdag voor Workum te kunnen bijwonen en wens jullie – en ons allemaal - toe dat deze traditie, dit stuk agrarische cultuur, tot in lengte van jaren zal blijven bestaan. Dat wij worden opgevolgd door jonge agrarische mensen doet mij veel deugd. Zij hebben een ongetwijfeld andere kijk op de wereld, vooral ook die van de veefokkerij en het agrarische ondernemerschap. Dat werkt verfrissend en houdt het elan erin.” In deze bewoordingen nam Adriaan Bokma – in de commissie bekend om zijn adagio ‘it forskil tusken in ko en in kampioensko sit yn de lytse dinkjes, de details, en dêr moatte jo omtinke - vrijdagavond afscheid van de Veekeuringscommissie waarin hij, evenals Leen van Poelje sinds 1998 een ‘tuolle’ bezet hield. Ook laatstgenoemde had te kennen gegeven zijn functie en zetel per 2012 ter beschikking te stellen. Hij trad eveneens in hetzelfde jaar dus toe tot de rijen van de commissie en weet zich verzekerd van gelijkgestemde opvolgers, die zoals voorzitter Henk Dykstra al had gememoreerd uit de rangen van de kalverfokverenigingen komen, te weten Tryntsje Noordenbos, Luitzen Stellingwerff jr, en Froukje Dykstra. Bovendien prijst de commissie zich gelukkig met de toezegging van Willem de Vries om per 2012 deel te willen uitmaken van de organisatie. Hij is in het dagelijks leven werkzaam als ‘feedokter’ bij de maatschap ‘Van Waard tot Klif’. Met zijn komst komt er dus vakkundige expertise in de gelederen. Want het is en blijft een almaar uitdijende wereld van regels en voorschriften – ook in de agrarische maatschappij – en of je het leuk vindt of niet. Wil je je blijven manifesteren op dit voor ons land nog altijd economisch belangrijke gebied, dan zul je die zaken in acht moeten nemen. Dat is, aldus de voorzitter op deze laatste bijeenkomst van de editie 2011 van Neêrlands oudste veekeuring, waarop met kennisgeving de beide ereleden Brandsma en Stellingwerff sr. ontbraken, een van de redenen dat wij de commissie hebben aangevuld door de twee vertrekkers te vervangen, maar ook hebben uitgebreid. Uiteraard ontvingen de beide vertrekkenden de traditionele door onze plaatselijke kunstenaar Henk de Boer vervaardigde spotprenten en een met de nodige ‘koartswyl’ opgestelde oorkonde. Waar de een daardoor werd benoemd tot ‘Bollejeijer yn ’e Oarder fan ’e Droechsteande Bloarre, mei it Jitizeren Handersket’, bleek de ander ‘Fuorman yn ’e Oarder fan it Stúsjekoarden Rattelmansreau, mei de forguldene Bollepyst’, te zijn geworden wegens zijn vele werkzaamheden en sponsorwerving voor met name het concours. Dat een dergelijke goedaardige ‘stikel’ kan worden gedebiteerd toont de vriendschappelijke sfeer waarin de commissie opereert. Op deze bijeenkomst, in eerste instantie georganiseerd om de prijzen van de keuring 2011 aan de deelnemers uit te reiken, werd natuurlijk ook teruggekeken – zelfs letterlijk met behulp van fotobeelden van Henk Gorter c.s. Begunstigd door een prachtig zomers aandoende weersgesteldheid hebben duizenden mensen genoten van een topkeuring op en rond de Merk en in de middag van een met zon overgoten stratenconcours. Daarenboven, aldus de voorzitter in zijn terugblik, mogen wij de directie van de Friso namens velen complimenteren met de reportage over deze dag. Welke krant durft het nog aan om vier volledige pagina’s aan een keuring te besteden? Ja, de Friso dus. De provinciale pers laat het echter wat dat betreft al jaren afweten…

Organisatorisch liep het op rolletjes. De nieuwe ‘machthebbers’ van het gemeentebestuur hebben zich uitstekend geamuseerd. Het opgestelde protocol voor de bezoekjes van wethouders en waarnemende burgemeester is in staat je horendol – sit venia verbo- te maken, aldus de voorzitter, maar toen puntje bij paaltje kwam bleek de heer Apotheker datzelfde protocol met flair met voeten te treden.Een redelijk bezette zaal in de Klameare onderstreepte dit en andere zaken in het welkom van de voorzitter met applaus.

Daarna kwam de ‘ferdivedaasje’, die traditiegetrouw op het programma staat, aan bod en waar zelfs elk jaar een aparte commissie voor wordt benoemd. Deze keer was de keus gevallen op een literaire insteek. Dat is misschien zelfs wel voor de hand liggend. De literatuur –dichters en schrijvers – is vanouds geworteld in de samenleving waarin zij ontstaat. Onze provincie heeft eeuwenlang een sterk agrarisch karakter gehad en dat heeft zijn weerslag gevonden in de literatuur en het voertuig ervan, de taal. Die verwatert echter zoetjesaan in die zin vooral, dat ooit wijd en zijd bekende woorden, uitdrukkingen in onbruik geraken omdat bezigheden, materieel, materialen, beroepen, niet meer bestaan of zodanig sterk zijn gewijzigd dat er nieuwe woorden voor situaties, begrippen worden geleend uit andere talen. Hoewel, men kan voor nieuwe situaties soms best bestaande woorden gebruiken. Bijvoorbeeld, zou Omrop Fryslân – die voornemens is volgend jaar een documentaire over Keuringsdei te maken - in geval van filemelding, gerust kunnen zeggen dat automobielen op de N 359 door een ongeval ‘yn de wurdze steane of ride’!

En toeval of niet, met de geschiedenis in gedachten van Kneppelfreed, die deze vrijdag 60 jaar geleden landelijk rumoer veroorzaakte, was het een mooie gelegenheid om die rijke schakeringen van ons eigen idioom eens op deze avond in de schijnwerpers te plaatsen. (Trouwens die Kneppelfreed was er in ieder geval één Workumer die daar op het Zaailand in Leeuwarden de ‘reboelje’ van zeer nabij gade sloeg. Hij stond daar op de hoek bij het Gerechtsgebouw met zijn handelswaar, voor in de stal en op het land: kroaden, skeppen, hekkels, boarnamers, datsoarte ark.)

De feestcommissie had dus een literaire ‘pommerant’ in de persoon van Ytsje Hettinga uit Koudum, auteur, voordrager, en vorig jaar na een kleine competitie in ‘de Spylder’ in Warns nog benoemd tot streekdichter van Nijefurd, uitgenodigd om uit eigen werk voor te lezen en voor te dragen. Want zij, boerendochter en in haar werkzame leven boerin, is een soort duizendpoot als het gaat om Fryske literaire activiteiten. Gedichten, korte verhalen, toneelstukken, revue’s, sketches, vroeger ook muzikante, zelf toneelspelen (bij Sult), het behoort allemaal tot haar repertoire. Naast het beoefenen van deze kunstvormen is ze organisatorisch actief, onder anderen oprichter van de bekende theatergroep Sult. De literaire activiteiten brachten haar al eens in het kleine kerkje van Bears ‘foar it buordsje’, want winnaar van een Rely Jorritsma-priis.

Vol aandacht werd haar inbreng gevolgd, de val van de spreekwoordelijke speld in de hooiberg had tijdens haar voordracht ongetwijfeld een oorverdovend geluid veroorzaakt. Dat ze boerin is geweest, is soms aan de onderwerpkeuze van gedichten en verhalen te ontlenen. Het agrarisch idioom is voor haar ‘in boarterstún’ waaruit rijkelijk wordt geput. ‘Koartswyl, boartlikheid’ komt ruimschoots naar voren in haar werk. Daarenboven is de natuur een bron van inspiratie of zelfs de toren van Hindeloopen, die sprekend wordt opgevoerd in het gedicht over de cyclus destijds van Omrop Fryslâns Literaire Elfstedentocht, waarin trouwens onze eigen Jac.G. B(ouwhuis) het traject Workum-Bolsward bezong voor de microfoon vanuit de stempelpost van 1963, de skipshelling ‘De Hoop’.

In haar verhalen is de ‘ik’ vaak de verteller, maar wie van de lezers, ‘harkers’ daar enige autobiografische waarde aan hecht komt bedrogen uit. “Het is gewoon mijn perspectief dat ik nodig heb om situaties, gebeurtenissen en personen in het verhaal te plaatsen,” aldus de schrijfster. Niet verwonderlijk dat een dergelijke rijke oogst van verhalen in een bundel is verschenen.

Haar optreden viel zeer in de smaak, paste goed in de sfeer van de bijeenkomst, en werd beloond met applaus.

De prijsuitreiking van de keuring vond plaats door de beide vertrekkende commissieleden. Om beurten overhandigden zij met een toepasselijk woord de inzenders, van wie de familie Haytema-Haitsma wegens familieomstandigheden absent was, de gewonnen verzamelprijs en bedankten hen voor hun niet aflatende inzet, ‘krewearjen’, om deze traditie tot ‘in eeuwigheid’ gestalte te willen geven. Als laatste kwam de welbespraakte voorzitter nog voor de microfoon om iedereen een wel thuis te wensen, voegde daar al vast de beste wensen voor een goede Sinterklaasviering, een vrolijke kerst en een voorspoedig 2012 aan toe.

Foto: Henk Gorter