30 - 10 - 2011 - Workum grootste kaasstad
Gouda en Edam hebben de naam, maar vanaf volgend jaar is Workum toch echt de kaasstad van Nederland. Hier wordt druk gewerkt aan de grootste kaasfabriek van Europa.
De grootste kaasfabriek van Europa. Dat spreekt natuurlijk tot de verbeelding. De fabriek in Workum staat echter niet open voor bedrijfsbezoeken of excursies. Zelfs niet voor de leden-melkveehouders, de eigenaren van de fabriek. De kaasmakers moeten zich bij binnenkomst en vertrek -ook in de pauzes - tot aan hun onderbroek omkleden en wassen. „We streven de hoogst mogelijke kwaliteit na en dus hebben hygiëne en veiligheid de hoogste prioriteit", zegt bedrijfsleider Wim Betten. „Zo verwachten we bestaande klanten te behouden en nieuwe te werven.
Een gedenksteen in de muur van het kantoor leert dat de kaasfabriek van Workum dateert van 1909. Het is een van de weinige restanten uit het verleden. Het merendeel uit die eerste jaren heeft allang plaats gemaakt voor nieuwbouw en uitbreidingen. Ook nu is weer een forse schaalsprong ingezet. Eentje die van 'Workum' de grootste kaasfabriek van Nederland maakt. En van Europa. Die laatste positie moet Workum delen met de kaasfabriek in Westerstede (bij Oldenburg) van het Duitse zuivelconcern Ammerland, zo schat directeur Evert Yntema van De Klokslag in Bolsward in. De Klokslag produceert kaaslijnen in binnen- en buitenland. Ook de nieuwe productielijn in Workum wordt van Bolswardse makelij.
De fabriek van zuivelreus FrieslandCampina kan vanaf oktober volgend jaar ruim 1,2 miljard liter verwerken tot ongeveer 120 miljoen kilo kaas. Nu bedraagt de aanvoer circa 700 miljoen liter. Workum wordt straks een fabriek waar ruim 10 procent van de totale Nederlandse melkplas binnenstroomt. Van Harlingen tot Amersfoort rijden melkauto’s naar de Friese stad. Waarom Workum mag blijven groeien, terwijl zoveel andere zuivelfabrieken de deuren moesten sluiten? De ligging in de melkrijke Zuidwesthoek speelt de fabriek uiteraard in de kaart. Van belang is volgens plantmanager Wim Betten ook dat Workum voorheen een vrije fabriek was. Dit betekent dat de Goede Verwachting, zoals de fabriek vanaf de oprichting tot 1993 heette, niet aangesloten was bij het samenwerkingsverband Frico of later bij Noord-Nederland. De productievestiging moest altijd zijn eigen boontjes doppen. Het was zaak bij de tijd te blijven om de melkende restproducten room en wei zo goed mogelijk tot waarde te brengen.
De bedrijfsleiding had haar zaken ook goed voor elkaar. Ruim voordat FrieslandCampina vorig najaar zijn grote kaasreorganisatie bekendmaakte, hadden Betten en zijn team al werk gemaakt van een aanpassing van het bestemmingsplan. Ze hadden het voornemen voorgelegd aan de toenmalige gemeente Nijefurd, die instemde met verruiming van de melkaanvoer en de kaasproductie. „Toen de directie intern de reorganisatie voorbereidde, konden wij zeggen: hier zijn uitbreidingsmogelijkheden en wel direct", verklaart Betten.
De uitbreiding, die eind 2012 opgeleverd moet zijn, vergt een investering van € 31 miljoen. Er verrijst een nieuwe hal met een kaaslijn, verpakkingslijnen en een koelcel. Ook komt er een gloednieuw pekellokaal. Bedrijven die hiervan profiteren, naast De Klokslag, zijn onder meer Tetra Pak in Heerenveen(engineering) metaalbedrijf Kuipers Woudsend en aannemer Visser Smit Bouw in Groningen.
Ook de Zuidwesthoek heeft er baat bij. De uitbreiding betekent nieuwe werkgelegenheid in Workum. In de kaasfabriek mogen de 120 werknemers 21 nieuwe collega's verwelkomen. Ook betekent het extra werk voor de melktransporteurs. Dagelijks zullen straks circa 105 vrachtwagens het terrein oprijden met elk 30.000 kilo melk 'aan boord'. Nu zijn dit er nog ongeveer 60.
Voor het kaaspakhuis (opleg en grootverpakking) en de afdeling weiverwerking heeft de uitbreiding geen gevolgen. Ze zitten qua capaciteit al aan hun taks doordat ze wei en kaas van andere fabrieken verwerken. De werkzaamheden in het kaaspakhuis, waar 35 mensen werken, heeft FrieslandCampina uitbesteed aan Anker Workum, tegenwoordig A-Ware geheten. De weiverwerking, met dertig werknemers, valt onder de divisie FrieslandCampina Domo.
Maar de melkveehouder, heeft die er ook baat bij? Want daar is het allemaal om te doen: een betere melkprijs voor de 14.800 aangesloten boeren in Nederland, België en Duitsland. FrieslandCampina gaat er wel van uit. De uitbreiding van Workum valt samen met de sluiting van de fabriek in Varsseveld in de Achterhoek. ”Door de schaalvergroting kun je goedkoper werken Als we de kostprijs met 1 cent per kilo verlagen, krikken we de winst met €1,2 miljoen op en blijven we concurrerend", rekent Betten voor. „Bij dat soort hoeveelheden gaat dat heel snel."
Betten is ook de plantmanager van de kaasfabriek in Marum. Hier investeert FrieslandCampina € 11 miljoen in kaasopslag en behandelingslijnen,speciaal voor de Boledammers
Ook in het verleden kozen FrieslandCampina en zijn voorgangers voor schaalvergroting. Toch weet het zuivelconcern maar geen winst te boeken met kaas. In het eerste half jaar stond de divisie kaas, boter en poeder €29 miljoen in het rood, vorig jaar zelfs €63 miljoen. Volgens FrieslandCampina zijn de verliezen grotendeels van boekhoudkundige aard.
De winst die het zuivelconcern maakt, vorig jaar €285 miljoen, wordt voor de helft uitgekeerd aan de melkveehouders. Dit bedrag gaat ten laste van de divisies naar ratio van de hoeveelheid verwerkte melk. Omdat de kaasdivisie een grootverbruiker is, moet ze ook veel winst afboeken.
Maar toch, kiest het zuivelbedrijf niet te veel voor bulk en te weinig voor merk? Betten hekelt die kritiek. „We maken hier inderdaad veel Goudse en Edammer kazen, zowel rond (12 kilo) als rechthoek (15 kilo). De rechthoekkazen rijpen we ook in folie. We maken er zo veel van, omdat ze zo populair zijn. Bulk klinkt zo negatief. In Japan benutten ze onze Goudse zelfs voor kaasbonbons. Bovendien maken we ook een merkkaas: Frico. Een kaassoort met een speciale receptuur die vooral in Duitsland erg populair is.”
Forse investering zuivel Noorden
Workum en Marum zijn niet de enige fabrieken die FrieslandCampina onder handen neemt. Ook bij andere vestigingen in het Noorden wordt stevig geïnvesteerd. De fabriek in Beilen is koploper. In de Drentse vestiging vindt voor €100 miljoen een uitbreiding plaats in kindervoeding. Bij de kaasfabriek in Bedum krijgt de weiverwerking een opknapbeurt van €30 miljoen en bij de Condens in Leeuwarden verrijst voor €13 miljoen een nieuwe indampen voor de productie van weipoeder. Balkbrug valt een beetje uit de toon met een investering van 'maar' €3,5 miljoen. Het totale pakket van circa €185 miljoen vloeit voort uit de strategische keuze voor kaas- en kindervoeding. Het is bovendien een logisch gevolg van de fusie tussen Friesland Foods en Campina. Een aantal fabrieken sloot de poorten, waardoor anderen de productie moesten opvoeren.
Bron: Leeuwarder courant
Foto:Henk Gorter
<< Terug
|
